Αν και η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή αναζητούσε το ανάκτορο του Μενελάου στη μυκηναϊκή Σπάρτη (στο ύψωμα της Κοκκινόραχης, όπου υπάρχει ιερό ιδρυμένο περί το 700 π.Χ.) από το 1830, κανένα εύρημα αντάξιο βασιλικής δυναστείας δεν είχε βρεθεί. Ωστόσο το 1980, η τομή που έκανε ο καθηγητής Σπυρόπουλος κοντά σε ένα μυκηναϊκό τάφο μέσου μεγέθους που είχε ανακαλυφθεί από το 1926 στην περιοχή της Πελλάνας, έφερε στο φως τον μεγαλύτερο (!) και καλύτερα λαξεμένο θολωτό τάφο της μυκηναϊκής Ελλάδας. Αυτό ήταν η αρχή για να περάσει από τη σφαίρα του μύθου στην πραγματικότητα η ομηρική πόλη Λακεδαίμων. Η ανακάλυψη ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2002, ωστόσο αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από αρχαιολογικούς κύκλους στην Ελλάδα και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), παρότι επισκέφθηκε τις ανασκαφές με πλήρη σύνθεση (20/5/2002), δεν έχει εκδώσει σχετική γνωμάτευση, όπως είναι υποχρεωμένο από το νόμο.
 

Η «κιβωτός» του Ομήρου

Με συνεκτίμηση δεδομένων και οδηγό τα ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια) ο καθηγητής Σπυρόπουλος μπόρεσε να ανιχνεύσει τη γεωμορφολογία της περιοχής, αλλά και να συναγάγει το συμπέρασμα ότι η «κοίλη» και «κητώεσσα» Λακεδαίμων είναι πόλη και όχι χώρα (πρώτος το είχε αναφέρει ο Στράβων). Πρόκειται για μια ανακάλυψη που θα ξαναγράψει την ιστορία, αφού με βάση τα ευρήματα ανατρέπονται οι θεωρίες περί Ινδοευρωπαίων, Καθόδου των Δωριέων και υιοθέτησης του φοινικικού αλφαβήτου από τους Ελληνες.

Τα ευρήματα

Η έκταση και ο αριθμός των ευρημάτων –σταθερών και κινητών- είναι εκπληκτικά. Αυτό δε που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι η πυραμιδική δομή της πόλης. Στην κορυφή της Ακρόπολης υπάρχουν οι θολωτοί τάφοι της 3ης χιλιετίας και ένας λακκοειδής βασιλικός τάφος των πρώιμων μυκηναϊκών χρόνων (στους τοίχους του υπάρχουν ιχνογραφήματα -ένα λιοντάρι και ένας γρύπας- που αποτελούν σαφή εμβλήματα βασιλικής δυναστείας!), ενώ σε δεύτερο επίπεδο, πιο χαμηλά, βρίσκονται ένα μεγάλο ανακτορικό συγκρότημα (η συνολική του έκταση είναι 6.000 (!) τ.μ.), το μέγαρο και κυκλώπεια τείχη που περικλείουν την Πελλανίδα πηγή. Σε τρίτο επίπεδο, στην περιοχή της πόλης, έχουν ανακαλυφθεί επιχώσεις και μυκηναϊκά κτίρια και στην ανατολική πλευρά μεταλλουργικοί κλίβανοι. Στο λόφο Τρυπόρραχη έχουν αποκαλυφθεί μυκηναϊκοί θαλαμωτοί τάφοι και νεκροταφεία της γεωμετρικής εποχής και είναι μοναδικά στο χώρο της Λακωνίας. Στο λόφο Πελεκητή έχει ανακαλυφθεί βασιλικό νεκροταφείο με θολωτούς λαξευτούς τάφους, που είναι οι μεγαλύτεροι στον τύπο των λαξευτών θόλων σε βράχο στη μυκηναϊκή περίοδο. Όσον αφορά στα κτερίσματα, στους τάφους ανακαλύφθηκαν αμφορείς ανακτορικού ρυθμού, αγγεία (από το 1500 έως το 1050 π.Χ.), κρατήρες, κύλικες, λεκάνες, υδρίες, χάλκινα όπλα και αφιερώματα μεταγενέστερων χρόνων. Στο ανάκτορο βρέθηκαν κεραμικά, χρυσό έλασμα από τάφο και ένας σφραγιδόλιθος από σάρδιο με την παράσταση ενός λιονταριού που επιτίθεται σε ελάφι. Στο ιερό υπήρχαν αφιερώματα προσκυνητών, περόνες δακτυλίδια, χάλκινα ελάσματα και νομίσματα (7ος-3ος αι. π.Χ.). Κάτω από το κατώφλι δε, βρέθηκε θησαυρός από 100 ασημένια νομίσματα που ήταν τοποθετημένα σε αγγείο. Ανάμεσα στα ευρήματα της Αρχαίας Λακεδαίμονος υπάρχουν πήλινοι δίσκοι που φέρουν τα γράμματα «Ε», «Δ» και «Α», για τα οποία ο καθηγητής Σπυρόπουλος εικάζει ότι είναι αφιερώματα στους Διόσκουρους («Δ») και στην Ελένη («Ε»). Η ύπαρξή τους εγείρει ζήτημα σχετικά με την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου από το φοινικικό. Εξάλλου, η ανακάλυψη σύνθετων μεταλλουργικών εγκαταστάσεων στο χωριό Αγιωργίτικα (βρίσκεται κοντά στη Λακεδαίμονα) υποδηλώνει την άνθηση υψηλής τεχνολογίας, την παρουσία των Μινυών του Ταϋγέτου  και προεκτείνει την ιστορία του ελληνικού πολιτισμού τουλάχιστον 1.000 χρόνια.

Δώρα Μαλανδρινού

Δείτε επίσης:
- Το αρχείο με τις σχετικές φωτογραφίες