του του Γιάννη Ασδραχά από το in2life.gr

Κάποιες φορές οι λέξεις γίνονται μονότονο μουρμούρισμα όταν προέρχονται από ένα πρόσωπο που λάμπει και μεταδίδει το εσωτερικό του πάθος. Την παραπάνω περίπτωση εκπροσωπεί ο αμερικάνος φωτογράφος έργων τέχνης, συγγραφέας και υπερασπιστής των τεχνών, Josh Garrick που παρουσιάζει τα φωτογραφικά του έργα σε ένα άβατο, το «Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο» (ΕΑ.Μ.) Στη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες δεν χρειαστήκαμε «αποδείξεις» και «τεκμηριώσεις» για την επιλογή της διεύθυνσης του μουσείου να παραχωρήσει την άδεια στο να συνομιλήσουν τα αριστουργήματα της αρχαιότητας με έργα ενός δημιουργού της εποχής μας.

Η αποκαλυπτική αγάπη του καλλιτέχνη για την Ελλάδα και τους Έλληνες χωρίς χρονολογικούς περιορισμούς είναι μεγάλη και ξέχειλη και μεταδόθηκε σε όσους ήταν παρόντες στο γεγονός. Αυτός ο ενθουσιώδης χείμαρρος ρέει παράλληλα με τη ζωή του Josh Garrick και ξεκίνησε να εκβάλει από τα παιδικά του χρόνια όταν ξεφύλλισε στην επαρχιακή πόλη που γεννήθηκε τα πρώτα βιβλία με εικόνες από τη ελληνική κληρονομιά. Το υλικό του, φωτογραφίες στις οποίες αποτυπώνει λεπτομέρειες από γλυπτά που βρίσκονται στις αίθουσες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, δεν θα μπορούσε παρά να εκπορεύεται από αυτή τη λατρεία του.

«Πέρυσι ήρθε στο γραφείο μου και ζήτησε άδεια να φωτογραφήσει το μουσείο. Όταν μου έδειξε τη δουλειά του ενθουσιάστηκα» θυμήθηκε ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Γεώργιος Κακαβάς, ο οποίος είναι και υπεύθυνος του γενικού συντονισμού της έκθεσης. Όμως μέχρι να φτάσει εκείνη η στιγμή, ο Josh Garrick έκανε δεκάδες ταξίδια στη χώρα μας. Βρέθηκε στις αίθουσες του ΕΑΜ να ανιχνεύει με τη ματιά του τις λεπτομέρειες των θησαυρών αρχικά ως φοιτητής και χρόνια μετά να συνοδεύει ως μέλος του διδακτικού προσωπικού μαθητές του School of Visual Arts της Νέας Υόρκης, μεταγγίζοντας τον θαυμασμό του σε εκατοντάδες νεαρούς Αμερικανούς και διδάσκοντάς τους πώς να αισθανθούν την αναπνοή αυτής των τεχνουργημάτων. Συνολικά έχει κάνει σαράντα ταξίδια από τα αεροδρόμια των ΗΠΑ με προορισμό την Ελλάδα.

«Ο Josh πήρε το ερέθισμα του από την αρχαία κλασσική τέχνη και αφιερώθηκε σε αυτή όπως θα έκανε ένας χριστιανός μοναχός για τη θρησκεία του ή ένας θεωρητικός μαρξιστής για την ιδεολογία του» είπε χαρακτηριστικά ο Γεώργιος Κακαβάς. Κάποιοι θα θεωρούσαν βέβαιο ότι ο Josh γνωρίζει ελληνικά. Όμως οι γνώσεις της ελληνικής γλώσσας σταματάνε σε μερικές βασικές λέξεις. Επειδή, όπως είπε, προτίμησε τον χρόνο εκμάθησης να τον αφιερώσει για να μελετήσει ιστορία και φιλοσοφία, με πηγές το έργο των αρχαίων κλασσικών. Κάτι πασίδηλο σε όποιον επισκεφτεί την έκθεση και αναγνώσει κάτω από τα έργα τα επιλεγμένα αποσπάσματα συγγραφέων της αρχαίας κληρονομιάς.

Το ταξίδι του Josh Garrick στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

«Είναι η μεγαλύτερη τιμή της ζωής μου που σήμερα βρίσκομαι εδώ» είπε ο φωτογράφος και πρόσθεσε ότι «αν ο Δίας μου έδινε τη δυνατότητα να παρουσιάσω το έργο μου σε όποιο μουσείο του κόσμου ήθελα, αυτό που θα επέλεγα θα ήταν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο».

Η έκθεση που τιτλοφορείται «Αποτυπώνοντας το αρχαίο Κάλλος» έχει μία αξιέπαινη διάσταση. Όλα της τα έξοδα καλύφθηκαν από τον καλλιτέχνη, που δεν του περισσεύουν, αλλά τα συγκέντρωσε μέσω Fundraising (η διαδικασία της προσέλκυσης και συγκέντρωσης κεφαλαίων από εθελοντικές συνεισφορές). Συγκέντρωσε το πόσο των 50.000 δολαρίων και με αυτό πορεύτηκε από την αρχή μέχρι το τέλος. «Από το 2005 μέχρι και σήμερα οι περιοδικές εκθέσεις γίνονται με ιδιωτική χορηγία ή μέσω κερδοσκοπικών οργανώσεων ανωνύμων ή επωνύμων» είπε ο αναπληρωτής διευθυντής του μουσείου για να προσθέσει ότι «η γραφειοκρατία που εδράζεται ακόμα στο ελληνικό δημόσιο είναι ανασταλτική. Όμως οι αναβολές και οι καθυστερήσεις είχαν ευτυχές τέλος». Συμπλήρωσε ότι το μουσείο ανοίγει τις πύλες του στην καλλιτεχνική φωτογραφία, την στιγμή που «γιορτάζει 1 ½ χρόνο επιτυχίας της έκθεσης των Αντικυθήρων».

Ο αναπληρωτής διευθυντής του ΕΑΜ θυμήθηκε το ταξίδι στις ΗΠΑ και την συνάντηση που είχε με τον δήμαρχο της πόλης στην οποία ζει ο καλλιτέχνης, το Ορλάντο της Φλόριντα. «Όλοι αγαπάνε την Ελλάδα. Αισθάνθηκα σαν να είμαι ανάμεσα σε έλληνες» είπε με «τσακισμένη» φωνή από τη συγκίνηση. Όσο για την έκθεση, είπε ότι ο διάλογος του νέου με το παλιό πέτυχε με συνέπεια.

Την έκθεση του πρώτου αμερικάνου πολίτη που παρουσιάζει τα έργα του στο ΕΑΜ επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης Ίρις Κρητικού η οποία τόνισε ότι «Το έργο του έχει μία ποιητική του βλέμματος που δεν θα υπήρχε αν δεν είχε αυτή τη γνώση». Ειδικότερα, υπογράμμισε ότι οι στιλπνές φωτογραφίες του Josh Garrick «εντασσόμενες διακριτικά στις αίθουσες, το αίθριο και τον χώρο αναψυχής του Μουσείου, προτείνουν μια ιδεατή αφήγηση, έναν νέο τρόπο βλέμματος, αιχμαλωτίζοντας με τρόπο απαράμιλλο το ατομικό κάλλος και τη μυστική αναπνοή του κάθε γλυπτού, την ειδική και διαφορετική κάθε φορά ατμόσφαιρα που τα περιβάλλει». Σε κάθε έναν από τους χώρους του Μουσείου που του παραχωρήθηκαν, τοποθετήθηκαν έργα με γνώμονα την «αρμονία, τη θεματολογία αλλά και την αισθητική ατμόσφαιρα που επεδίωκε ο καλλιτέχνης».

Επίσκεψη στην έκθεση

Η έκθεση διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες. Κατά την είσοδο του επισκέπτη στο μουσείο τον υποδέχονται φωτογραφίες μεγάλων διαστάσεων με τίτλο «Επίσκεψις» («A Visit»). Μία ακόμη απρόσμενη συνάντηση του επιφυλάσσεται στο κόκκινο δωμάτιο του Μικρού Αναβάτη με τίτλο «Αναπνοή» («Breathing»). Ενώ μια εξαίσια γλυπτοθήκη απτής ομορφιάς θα συναντήσει στο αίθριο του Μουσείου με τίτλο «O κήπος με τα αγάλματα» («Garden statues»). Τέλος μια σειρά από πολλαπλά στιγμιότυπα καταγραφής και μνήμης του βλέμματος υπάρχουν στον ανεκμετάλλευτο μέχρι στιγμής εκθεσιακά χώρο του αναψυκτήριου με τίτλο «Στιγμιότυπα» («Instants»).

Τα έργα σύμφωνα με την τεχνοκριτικό δημιουργούν «έναν νοητό Περίπατο που επιθυμεί να ευφράνει και να καθηλώσει το βλέμμα του επισκέπτη, προσφέροντάς του απλόχερα τη θέαση στη συχνά αθέατη ενδοχώρα του κάθε γλυπτού». Για τους τίτλους που συνοδεύουν κάθε μία από της φωτογραφίες τόνισε ότι είναι ένα «εύρημα αντίδωρο στο πρωτότυπο που βλέπουμε».

Οι φωτογραφίες του στο σύνολό τους εστιάζουν σε λεπτομέρειες γλυπτών που βρίσκονται στους χώρους του ΕΑΜ. Για παράδειγμα, το προτεταμένο χέρι του Ποσειδώνα ή Δία του Αρτεμισίου, την πλάτη του έφηβου των Αντικυθήρων, λεπτομέρειες από αναθηματικές στήλες και ανάγλυφα. «Μία στάση σε σημεία του βλέμματος, ιδιαίτερες γωνίες ομορφιάς, αυτό με ιντραγκάρει» είπε ο ίδιος και πρόσθεσε ότι επιδίωξή του είναι «αν σταματήσει ένα δευτερόλεπτο στη φωτογραφία ο θεατής να πει ότι αυτή τη λεπτομέρεια δεν την πρόσεξα και μετά να γυρίσει και να ρίξει μία ακόμα ματιά στο πραγματικό έργο».

Οι φωτογραφίες σε δύο χρωματικούς τόνους, του άσπρου-μαύρου, επεξεργάστηκαν σε ένα μηχάνημα που ανάλογά του υπάρχουν άλλα δύο στην υφήλιο. Πρόκειται για την ειδική τεχνική σε επεξεργασμένο αλουμίνιο DiBond που προσδίδει στο φωτογραφικό αποτέλεσμα ένα απτικό σχεδόν βάθος. Η συσκευή που διαμόρφωσε την εικόνα που θα δουν οι επισκέπτες της έκθεσης βρίσκεται στο Ορλάντο επειδή η πόλη γειτνιάζει με τη Disneyland, οπότε υπάρχει η ανάγκη για εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας. Ο χειριστής του πρωτοποριακού μηχανήματος έτυχε να είναι φίλος του φωτογράφου.

Η έκθεση, όπως ανακοίνωσε η Ίρις Κρητικου, όταν κλείσει τον κύκλο της στο ΕΑΜ θα ταξιδέψει τον Ιανουάριο του 2014 στο ελληνικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Ο επόμενος σταθμός της θα είναι στη Νέα Υόρκη

Ένας σύγχρονος... φιλέλληνας

Τον Josh Garrick δένει εδώ και 30 χρόνια μία φιλία με τον σχεδιαστή και εικαστικό Μάριο Βουτσινά: «Πρωτοσυναντηθήκαμε στο δείπνο ενός κοινού φίλου, ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ του Ιουνίου. Ένα πέπλο μυστηρίου τύλιγε τη φιγούρα αυτού του Αμερικανού που μιλούσε γοητευμένος ακατάπαυστα για την Ελλάδα. Ο ενθουσιασμός του ήταν ειλικρινής και μεταδοτικός, ενώ οι γνώσεις του για την αρχαία Ελλάδα, την τέχνη και τη μυθολογία της ήταν ουσιαστικές, ξεπερνώντας κατά πολύ τις δικές μου» σημειώνει ο Μάριος Βουτσινάς, ο οποίος υπογράφει τον σχεδιασμό και τον συντονισμό της έκθεσης. Όμως δεν θα ξεχάσει ποτέ ένα καλοκαίρι στη Δήλο όταν ο Josh «μέσα στην ανελέητη απογευματινή ζέστη, αφηγούνταν την ιστορία αυτού του μαγευτικού τόπου τόσο έντονα και παθιασμένα, που γέμισαν τα μάτια μου δάκρυα. Η αφήγησή του είχε καταφέρει να συνεπάρει εικοσιπέντε ανθρώπους μεταφέροντάς μας, σχεδόν κυριολεκτικά, χιλιάδες χρόνια πριν στην ακμή της».

Όπως και ο ίδιος ο καλλιτέχνης σημειώνει, με τρόπο βαθιά φιλελληνικό, η πρόθεσή του, αν και πηγάζει από την πάγια ενασχόλησή του με το συγκεκριμένο αντικείμενο, αποκτά κατά την περίοδο αυτή και μια επιπλέον συμβολική διάσταση, καθώς επιθυμία του είναι παράλληλα να υπογραμμίσει τον πρωταρχικό ρόλο του ελληνικού κλασικού πολιτισμού ως κοιτίδα της δυτικής τέχνης και αντίστοιχα, την αναπόσπαστη σχέση της σύγχρονης Ελλάδας με την Ευρώπη, την ανάγκη «να επαναφέρουμε στη μνήμη τους τούς λόγους για τους οποίους η Ελλάδα θα έχει πάντοτε τον πλούτο της ιστορίας της για να τον μοιράζεται με τον υπόλοιπο κόσμο». Τέλος όπως υπογραμμίζει «ταπεινά καταθέτω ετούτες τις φωτογραφίες των θησαυρών σας. Με αυτόν τον τρόπο, ζητώ από τον καθένα μας να αναλογιστεί και να κατανοήσει πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας σήμερα, αν η Αθήνα δεν είχε υπάρξει "το σχολειό του κόσμου" πριν από 2400 χρόνια».

Διάρκεια: έως τις 8 Ιανουαρίου 2014

Ώρες λειτουργίας έως τέλος Οκτωβρίου: Δευτέρα: 13:00-20:00, Τρίτη-Σαββάτο: 08:00-20:00, Κυριακή & Επίσημες αργίες: 08:00-15:00

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός είναι της Αναστασίας Δάλμα. Με αφορμή την έκθεση κυκλοφορεί ομότιτλο πολυτελές λεύκωμα μεγάλων διαστάσεων (εκδόσεις GEMA). Η επιμέλεια της έκδοσης είναι των Μάριου Βουτσινά και Ίριδας Κρητικού. Επιμέλεια κειμένων – μεταφράσεις: Σταμάτης Γκίκας, Σουζάνα Αποστολάκη. Σχεδιασμός καταλόγου: Δημήτρης Μητσιάνης

Για περισσότερες πληροφορίες:
   Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
   Πατησίων 44, 10682, Αθήνα
   Τηλ: 213.2144890, 213.2144800
   Fax: 210.8213573, 210.8230800
   Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.  

Δείτε επίσης:
- Το site του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
- Τη σχετική σελίδα στο site του Μουσείου